Przerwijmy ciszę – prof. Monika Płatek o kampanii „MilczeNIE” Fundacji Czas Kobiet


„Kampania „MILCZENIE” Fundacji Czas Kobiet to apel nie tylko o przerwanie ciszy. To apel o nazwanie sprawy po imieniu. To szansa, by to, co nazwane po imieniu mogło zostać zgłoszone.

Fundacja dąży i do tego, by nie odsyłać z SOR-ów na policję kobiet, które doświadczyły przemocy seksualnej. Aby w szpitalach pokrzywdzone mogły otrzymać podstawowy pakiet pomocowy: tabletkę dzień po, leki na HIV oraz pobranie materiału DNA. By ochrona zapisana w prawie, znalazła odbicie w praktyce, a doznawana przemoc przestała być ukrywana, lecz ujawniana – także w statystyce. 

Jesteśmy nie tylko ostatnim z krajów w Europie, w którym takiej infolinii nie ma (we Francji jest od 1985 roku, w Kanadzie czy Szwecji od lat 70-tych). Jesteśmy krajem, w którym o przemocy nie tylko się milczy, ale w którym się jej uporczywie nie rozpoznaje. Raport z września 2024 roku Europejskiej Agencji Praw Podstawowych* wskazuje, że 1 na 3 kobiety w Unii Europejskiej (30,7%) doświadczyła w swoim życiu przemocy fizycznej lub gróźb i/lub przemocy seksualnej, ze strony dowolnego sprawcy. 

Te statystyki nie są przesadzone – są niedoszacowane. Tak jest w przypadku Polski. W statystykach Unii Europejskiej Polska jest krajem, w którym nie ma gwałtów, przemocy fizycznej, przemocy psychicznej, opresyjnej kontroli. Nie oznacza to, że Polki tej przemocy nie doświadczają, ale że odnotowuje się tylko nieliczne przypadki. Lekceważenie problemu przemocy oznacza niemoc organów powołanych do jej przeciwdziałania. 

Przemoc domowa nie jest w Polsce przestępstwem. Nie wiem, czy taki czyn nie powinien być ujęty w kodeksie karnym. Wiem, że gdy kryminalizuje się zaledwie eksces przemocy w postaci znęcania (w przypadku którego oczekujemy długotrwałego i dotkliwego znoszenia różnych form przemocy, z seksualną włącznie) słabnie nasza wrażliwość, a z pola widzenia ucieka problem i jego skutki.

Polki pytane, czy doświadczyły gwałtu w małżeństwie najczęściej mówią, że nie. Pytane, czy współżyją z partnerem/mężem – odpowiadają, że tak. Wreszcie pytane, czy mają na to ochotę, czy wyrażają na to zgodę – często odpowiadają, że nie. Stosunek bez zgody to w świetle konwencji stambulskiej – zgwałcenie. W świetle polskich praktyk – kobieca codzienność. Przemoc niszczy relacje, zaufanie, zdrowie. Rozbija nie tylko bliskie związki, ale i społeczne więzi. Udawanie, że jej nie ma – nie powstrzymuje zła, które wyrządza. 

Paradoksalnie więc, gdy rosną statystyki, spada realna ilość przemocy. Nie ma jej więcej. Więcej po prostu o niej wiemy i częściej poprawnie reagujemy. 

Przemoc karmi się ciszą. Wyciszone statystyki przemocy wobec kobiet dotyczące Polski są tego widocznym przykładem. 

Przerwijmy tę ciszę. Poprzyjmy inicjatywę Fundacji Czas Kobiet w Poznaniu. 

Prof. Monika Płatek
Członkini Rady Programowej
Fundacji Czas Kobiet 

Fundacja Czas Kobiet 2025. Projekt i wykonanie: SAROTA PR