Justyna Ryczek
Relacje…, związki…, powiązania…
…uwikłania rodzinne
Każda i każdy z nas jest czyimś dzieckiem. Czasami bywamy rodzicem, dziadkiem, siostrą lub bratem, mężem, partnerką. Podstawowe relacje rodzinne kształtują naszą codzienną rzeczywistość.
Artystka jest matką, a nawet Supermatką, którą pamiętamy z wielkich bilbordów z początku dwudziestego pierwszego wieku. Na wystawie pokazujemy „zniszczone” prace. Arek Pasożyt nałożył na nie napisy – doskonale znane, wręcz banalne, hasła. Wielkie litery układają się w rozpoznawalne słowa, wprowadzając ironiczny dystans. Stają się pustymi sloganami. Jak życzenia, które wymieniamy odruchowo – miłość, pokój… proste i tutaj zastanawiająco prześmiewcze. Dopełnienie realizacji stanowi film – to zarówno swoisty metakomentarz, jak i samodzielna praca. Gdy statyczny obraz zatrzymuje moment, zamraża czas, jak fotografie w teorii Rolanda Barthes’a, ruchome kadry pozwalają doświadczyć jego przepływu. Poprzez współczesną filmową narrację sztuka ożywa, tworząc własną historię. Zyskuje ciąg dalszy, który zawsze dokonuje się w życiu i często bywa przemilczany w sztuce.
…systemy polityczno-ekonomiczne
Na wystawie znajduje się kolejna zrealizowana wcześniej praca, zyskując teraz nowe wcielenie. Elżbieta Jabłońska często sięga po znaczące hasła, w Naruszeniach postanowiła wyhaftować te znane z różnych manifestacji, protestów, czy innych społecznych aktów niezgody. Śledziła je i zapisywała przez wiele lat, w rożnych językach, z wielu obszarów geograficznych – teraz stają się domowymi transparentami. Samodzielnie zrobionymi, podobnie jak te, z którymi wychodziłyśmy na ulice w ostatnich latach w sprawie sądów, aborcji, praw, mediów. Praca ta przekracza prywatny kontekst. Wskazuje na różnorodne uwikłania i sieci zależności: kulturowe, społeczne, ekonomiczne. Nie pozwala zapomnieć o naszych różnorodnych powiązaniach – jednostkowych, grupowych, społecznych, narodowych, które jeszcze łączą się i przecinają. Czytając wyhaftowane wyrazy możemy odbyć refleksyjną podróż. Mając zapis minionych lat w przywołanych postulatach zastanawiamy się, które z nich zostały spełnione, które zostały zapomniane, a które zupełnie zdezaktualizowały się.
… na środku znajduje się flaga
Na niej ponownie słowa. Jak tytuły znane z literatury Romantyczna czy Rozważna. Wpajane nam odpowiednie wzorce, kształtowanie idealnego przekazu. Ale czytamy również Smutna, Zmęczona. Flaga – to manifestacja i deklaracja. Codzienna i zanurzona w życiu. Wystawa jest prezentowana w Fundacji Czas Kobiet. Kontekst miejsca, działań odbywanych w tej samej przestrzeni dodatkowo nadaje kolejne poziomy zgromadzonym pracom. Flaga ze słowem zmęczona nabiera głębszego, wielowymiarowego sensu. Nie jest jedynie opisem stanu, jest odpowiedzią na nie zawsze zadane pytanie, jest obszarem do wyrażania siebie, samookreślenia, do działania, ale także do zaniechania działań. Obrazuje praktykę uwikłanych zależności, które czasami mogłyby zostać rozluźnione.
Realizacje nie są nowe, jednak ich zestaw i sposób pokazania kreuje nowe możliwości interpretacyjne. Jabłońska mocno podkreśla problem nadprodukcji, tak ważny w dzisiejszym świecie. Nie chce wytwarzać kolejnych przedmiotów, powraca do istniejących, żeby nie dodawać, a odpowiedzialnie pozostawiać po sobie ślady. Ślady to również jedna z praktyk wielotorowych zależności człowieka w otaczającym nas świecie.
Dlatego zwracajmy uwagę na powiązania i zależności. Czasami odpuszczajmy. Uwikłani w systemy, w rodzinę, w relacje, w przyrodę potrzebujemy również odpoczynku, zaniechania. Ćwiczmy się w zaangażowaniu, jednocześnie nie zapominając ćwiczeń z zaniechania. Znajdźmy dobre proporcje. I uczmy się za Rebeccą Solnit: „W życiu warto zadawać sobie wiele pytań, więc być może kiedyś staniemy się mądrzejsze i zrozumiemy, że nie na wszystkie trzeba odpowiadać.”[1]
Elżbieta Jabłońska – Artystka wizualna, podejmująca ironiczną grę z przypisywanymi jednostce rolami społecznymi, mechanizmami funkcjonowania instytucji sztuki, poddająca refleksji zaangażowanie społeczne w obszarze sztuki. W jej dorobku znajdują się działania długofalowe oparte na współpracy z instytucjami kultury i publicznością, projekty aktywizujące różne środowiska oraz realizacje kuratorskie.
Jej twórczość wpisywana jest często w obręb sztuki feministycznej czy postfeministycznej.
Tworzy głównie instalacje, fotografie, performance oraz działania czasowo-przestrzenne. Traktuje dzieło sztuki jako obiekt relacyjny, którego sens i znaczenie może podlegać zmianom i negocjacji. Aktualnie koncentruje się na gestach artystycznych, które zachęcają do działania, do budowania chwilowej wspólnoty, tworzenia pola wzajemnej komunikacji i porozumienia rezygnując tym samym z produkcji materii, a czasem również z własnego autorstwa. (http://www.w788.pl)
Elżbieta Jabłońska, Praktyki zależności
12.04.2024- 17.05.2024
Wernisaż 11.04.2024, godz. 18.00
Fundacja Czas Kobiet, Al. Marcinkowskiego 24
Współpraca kuratorska: Justyna Ryczek
[1] R. Solnit, Matka wszystkich pytań, przeł. B. Kopeć-Umiastowska, Kraków 2021, s. 22