25.11 Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet

Przemoc domowa pozostaje jednym z najbardziej dotkliwych, a jednocześnie najsłabiej dokumentowanych problemów społecznych. Choć prawo zapewnia narzędzia umożliwiające szybkie zabezpieczenie dowodów i realne wsparcie osób pokrzywdzonych, w praktyce wiele z nich pozostaje niewykorzystanych.

Z okazji rozpoczynającej się międzynarodowej kampanii „16 dni przeciwko przemocy ze względu na płeć”przedstawiamy kluczowe postulaty, które mogą realnie poprawić bezpieczeństwo osób doświadczających przemocy.

1. POWSZECHNE WYSTAWIANIE PRZEZ LEKARZY ZAŚWIADCZEŃ O OBRAŻENIACH POWSTAŁYCH WSKUTEK PRZEMOCY

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 22 października 2010 r. każdy lekarz ma obowiązek wystawienia zaświadczenia o przyczynach i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy domowej. Choć dokument ten nie jest obdukcją sądową, stanowi pełnoprawny dowód potwierdzający wystąpienie obrażeń i może być podstawą do sporządzenia opinii biegłego sądowego dotyczącej m.in. mechanizmu ich powstania oraz czasu zdarzenia.

W praktyce obdukcje wykonywane są często dopiero po kilku dniach, gdy wiele obrażeń zdąży częściowo lub całkowicie się zagoić. Tymczasem zaświadczenie wystawione bezpośrednio po zdarzeniu – uzupełnione zdjęciami i inną dokumentacją – zapewnia biegłemu znacznie pełniejszy materiał dowodowy.

Najważniejsze fakty:

• zaświadczenie ma obowiązek wystawić każdy lekarz,
• można je otrzymać w nocnej i świątecznej opiece zdrowotnej, na SOR-ze lub w szpitalu pełniącym ostry dyżur,
• dokument jest zawsze bezpłatny, również w prywatnych gabinetach,
• lekarz nie może odmówić jego wystawienia.

Upowszechnienie tej praktyki to fundamentalny krok w stronę lepszego dokumentowania przemocy i skuteczniejszej ochrony osób pokrzywdzonych.

2. OBOWIĄZKOWE SZKOLENIA DLA OSÓB PRACUJĄCYCH Z OSOBAMI DOŚWIADCZAJĄCYMI PRZEMOCY

Skuteczna pomoc wymaga nie tylko znajomości przepisów, lecz także zrozumienia psychologicznych mechanizmów przemocy. Cykl przemocy – narastające napięcie, akt agresji, a następnie okres pozornej poprawy – może trwać latami. Wiele osób pozostaje w relacji przemocowej z powodu izolacji, zależności finansowej, lęku, wstydu czy stopniowego uzależnienia emocjonalnego.

Dlatego apelujemy, aby wszyscy profesjonaliści mający kontakt z osobami pokrzywdzonymi – w szczególności policjanci, prokuratorzy i sędziowie – mieli dostęp do regularnych, specjalistycznych szkoleń psychologicznych.

Szkolenia powinny obejmować m.in.:

• mechanizmy powstawania przemocy domowej,
• psychologiczne przyczyny pozostawania w relacjach przemocowych,
• dynamikę cyklu przemocy,
• typowe zachowania ofiar i sprawców,
• zasady komunikacji niewtórnie wiktymizującej.

3. MOŻLIWOŚĆ ZGŁOSZENIA PRZESTĘPSTWA I ZABEZPIECZENIA DOWODÓW JUŻ NA SOR-ze

Niedopuszczalne jest, aby kobieta zgłaszająca się do szpitala po doświadczeniu przemocy otrzymywała wyłącznie pomoc medyczną, a odpowiedzialność za dalsze działania spoczywała w całości na niej. Doświadczenie i wiedza o traumie pokazują, że wiele osób nie jest w stanie podjąć natychmiastowych kroków prawnych.

Dlatego postulujemy:

• możliwość złożenia zawiadomienia o przestępstwie bezpośrednio na oddziale,
• stałą współpracę szpitali z policją,
• zabezpieczenie dowodów w momencie przyjęcia, w tym wykonanie obdukcji lub – jako minimum – wystawienie zaświadczenia o obrażeniach.

Szpital powinien być miejscem, w którym osoba pokrzywdzona otrzymuje nie tylko leczenie, lecz także wsparcie proceduralne i ochronę.

PODSUMOWANIE

Większość narzędzi potrzebnych do skutecznej ochrony osób doświadczających przemocy już istnieje. Konieczne jest jednak ich konsekwentne wdrażanie, powszechna wiedza na temat praw i procedur oraz ścisła współpraca między instytucjami. Dzięki temu możliwe jest zapewnienie realnego bezpieczeństwa, rzetelnego dokumentowania przemocy oraz natychmiastowej pomocy prawnej i medycznej.

To zmiany, które są osiągalne – i które mogą ocalić zdrowie, poczucie bezpieczeństwa, a często także życie.

Więcej na stronie: unwomen.org/en/articles/facts-and-figures/facts-and-figures-ending-violence-against-women

_____
Autorka: prawniczka Agnieszka Dzikońska, wolontariuszka Fundacji Czas Kobiet

Redakcja: Honorata Kostro, koordynatorka Fundacji Czas Kobiet